Το ξωτικό

Παραμονή Χριστουγέννων. Ένα μικρό ξωτικό έρχεται από τη μακρινή νεραιδοχώρα για να γιορτάσει τα Χριστούγεννα μαζί με τους ανθρώπους. Κάθε χρόνο τα ξωτικά διαλέγουν μία πόλη για να μεταφέρουν την ομορφιά στις ψυχές των ανθρώπων που όλο το χρόνο ζουν σκυφτοί. Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο. Το ξωτικό του παραμυθιού μας έχει από χρόνια επιλέξει να επισκέπτεται την πόλη του αέρα. Την πόλη που αγαπά. Του αρέσει να διαβαίνει στις γειτονιές της, στα κάστρα, στο λιμάνι, στις κεραμιδοσκέπαστες εκκλησίες, στο Καπάνι, στο Μπεζεστένι, στο ανάκτορο του Γαλέριου, στο Μπιτ Παζάρ, στο Επταπύργιο, στο Καραβάν Σεράι, στην Μοδιάνο, στον Λευκό Πύργο. Του αρέσει να ακούει τις ανάσες των κατοίκων. Να νιώθει τον ισχυρό άνεμο, τον Βαρδάρη, να φυσά τις νύχτες του χειμώνα. Να σαρώνει τα σοκάκια της άνω πόλης, να θεριεύει τα κύματα στον Θερμαικό της κόλπο. Πρωτοήρθε στην πόλη τα Χριστούγεννα του 1917. Στα χρόνια του χαλασμού. Η πολιτεία του αέρα ήταν κατεστραμμένη από την μεγάλη πυρκαγιά του Αυγούστου. Σχεδόν όλη η εντός των τειχών πόλη μέχρι και τον Άγιο Δημήτριο έγινε στάχτη. Ένα εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα καμένα και εβδομήντα χιλιάδες άστεγοι πυρόπληκτοι. Οι άνθρωποι την περιοχή της καταστροφής την ονόμασαν "πυρίκαυστο ζώνη". Στη μνήμη των κατοίκων έμειναν τα "καμένα". Το μόνο κτίριο που σώθηκε τότε ήταν το μέγαρο Στάιν στην σημερινή πλατεία Ελευθερίας, που στέγασε το ταχυδρομείο. Θυμάται τον τότε δήμαρχο της πόλης Κωνσταντίνο Αγγελάκη. Ένας δήμαρχος με συμμετοχή στο όραμα για την ανοικοδόμιση της πόλης. Το μικρό ξωτικό υποσχέθηκε στην πολιτεία του αέρα μετά από τη μεγάλη φωτιά, να την βοηθήσει να γίνει μία όμορφη πόλη. Τι το ήθελε! Ενενήντα χρόνια πέρασαν, ακόμα προσπαθεί. Κάθε χρόνο εμφανίζεται το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων σε έναν άνθρωπο της πόλης. Τον τριγυρνά στην πόλη και του δείχνει πόσο άσχημη είναι η πολιτεία που ζει. Ελπίζει ότι ο άνθρωπος που διάλεξε τυχαία θα προσπαθήσει μαζί με άλλους πολλούς ανθρώπους να κάνουν την πολιτεία τους καλλίτερη την νέα χρονιά. Από το 1918 που ο Γάλλος αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Ερνέστος Εμπράρ (Ernest Hebrard) σχεδίασε μία όμορφη πόλη, κοπιάζει, προσπαθεί. Ο Εμπράρ επιστρατευμένος με το γαλλικό στρατό στον Α παγκόσμιο πόλεμο, βρισκόταν το 1917 στην Θεσσαλονίκη επικεφαλής της αρχαιολογικής υπηρεσίας της στρατιάς της ανατολής. Τον Νοέμβριο του 1917 συστήθηκε η Διεθνής Επιτροπή Σχεδίου στην οποία μετείχαν τόσο ο Ε. Εμπράρ ως πρόεδρος όσο και ο δήμαρχος Κ. Αγγελάκης μαζί με Έλληνες και ξένους μηχανικούς. Η επιτροπή ολοκλήρωσε την εργασία της μετά από εννέα μήνες. Τα σχέδια του Εμπράρ εφαρμόστηκαν εν μέρει, μόνο στην πλατεία Αριστοτέλους. Από τότε η πολιτεία μεγάλωσε, έγινε μεγαλούπολη με κοντά ένα εκατομμύριο ψυχές αλλά όμορφη δεν έγινε ποτέ. Η θέα προς την άνω πόλη που προέβλεπε το σχέδιο του Εμπράρ έκλεισε με οκταόροφες πολυκατοικίες. Το σχέδιο υπέκυψε στα συμφέροντα και στους εργολάβους. Η πολιτεία του αέρα έχασε την ευκαιρία να αναδειχτεί σε μία ευρωπαική πόλη, αντάξια της ιστορίας της.
Το ξωτικό του παραμυθιού μας φέτος ψάχνει να βρει τον σύγχρονο Αγγελάκη. Πιστεύει ότι μόνο ένας Αγγελάκης θα βοηθήσει την πόλη να γίνει όμορφη ξανά. Απόψε, παραμονή Χριστουγέννων πετά επί πτερύγων ανέμων πάνω από την γιορτινά φωτισμένη πόλη με τον Αγγελάκη του 2007. Η πόλη γιορτάζει γεμάτη υπαίθριες ψησταριές. Θυμίζει μία τεράστια ταβέρνα. Οι ήχοι από τα χάλκινα, μακρινή κληρονομιά της στρατιάς της ανατολής, αντηχούν στον αέρα. Μικρές βακχείες στην γιορτινή πόλη του αέρα. Το ξωτικό του δείχνει τα εργοτάξια του μετρό, το κτηνώδες γιαπί του νέου δημαρχείου που κρύβει το βυζαντινό μουσείο, τα σχέδια για την υποθαλάσσια,το Καλοχώρι,τα εργοστάσια δίπλα στα σπίτια, τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα πάνω στα πεζοδρόμια, τα αυθαίρετα, τα κλεισμένα μπαλκόνια, τις χτισμένες πυλωτές,τα τραπεζοκαθίσματα που καταλαμβάνουν πεζοδρόμια και πλατείες, το δάσος που υποχωρεί σιγά σιγά από την απληστία των ανθρώπων. Είναι η ίδια απληστία που ακύρωσε το σχέδιο του Εμπράρ. Του δείχνει, του δείχνει, του δείχνει. Το ξωτικό είναι φέτος πολύ αισιόδοξο γιατί ο Αγγελάκης του 2007 είναι μηχανικός, ομότεχνος του Εμπράρ. Του δείχνει την καταστροφή της πολιτείας του αέρα από τα συμφέροντα. Πιστεύει ότι ο Αγγελάκης του 2007 θα βοηθήσει να αλλάξει η πολιτεία του αέρα, να γίνει πιο όμορφη την νέα χρονιά....
Το ξυπνητήρι ξεχασμένο χτυπά στις έξι και μισή. Ξυπνά ιδρωμένος. Ανήσυχος. Η γυναίκα του το αντιλαμβάνεται και τον ρωτά τι συμβαίνει. "Είδα ένα πολύ περίεργο όνειρο. Πρέπει να διορθώσω το τηλεφωνικό κέντρο στο γραφείο. Στις συσκευές η αναγνώριση γράφει "Αγγελάκης" όταν παίρνω εσωτερική γραμμή. Δεν φτάνει η πλάκα που μου κάνουν ο Κώστας και ο Βασίλης στο γραφείο, αυτό το σφάλμα με κυνηγά και στον ύπνο μου Χριστουγεννιάτικα. Σιγά σιγά θα πιστέψω ότι με λένε Αγγελάκη".

Οι Καραγκιοζοπαίχτες

Μεγάλωσα με τον καραγκιόζη. Τα παιδικά μου χρόνια ήταν γεμάτα από όμορφες παραστάσεις. Ακόμα θυμάμαι τα απογεύματα στην πλατεία Ελευθερίας στα προσφυγικά και τα πρωινά στον κινηματογράφο "Αρμονία" της Αγίας Τριάδας. Τη λαχτάρα που είχα για εκείνες τις παραστάσεις. Οι σπουδαιότεροι μάστορες του μπερντέ εκείνα τα χρόνια ήταν ο Γιάνναρος και ο Κώσταρος.
Ο Καραγκιόζης γεννήθηκε στην Ανατολή. Ο εξελληνισμός του Καραγκιόζη ή το στήσιμο του θιάσου Διονυσιακών χαρτόμουτρων, κατά τον Γιάννη Σκαρίμπα, πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα, με την πρωτοβουλία του ψάλτη Δημητρίου Σαρντούνη ή Μίμαρου (1865-1902), κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Μίμαρος είναι ο θεμελιωτής του ελληνικού θεάτρου σκιών και η Πάτρα η γενέτειρά του. Ο πρωτοπόρος Μίμαρος με τους Γιάνναρο και Κώσταρο των παιδικών μου χρόνων. Ο πατέρας μου μιλούσε συχνά για τον μεγάλο καραγκιοζοπαίχτη Βασίλαρο, μαθητή του Μίμαρου, που θυμόταν ο ίδιος από τα παιδικά του χρόνια.
Μίμαρος, Βασίλαρος, Γιάνναρος, Κώσταρος. Η κοινή κατάληξη του ονόματος με είχε πείσει ότι αυτή η κατάληξη ήταν προϋπόθεση για τον μεγάλο καραγκιοζοπαίχτη.
Σήμερα στη σειρά των μεγάλων καλλιτεχνών πρωταγωνιστούν δύο άξιοι συνεχιστές της μεγάλης παράδοσης.
Ο πρώτος είναι ο απόστρατος στρατηγός Αθανάσαρος προϊστάμενος της δημοτικής αστυνομίας του δήμου Θεσσαλονίκης που ανεβάζει το έργο "Ο Καραγκιόζης ο Ξεβιδολόγος". Η παράσταση είναι καινοτόμα. Για πρώτη φορά ο ήρωας του καλλιτέχνη είναι διαστροφικός. Δεν αφήνει πινακίδα για πινακίδα στα αυτοκίνητα της πόλης. Μανιωδώς ξεβιδώνει πινακίδες κάνοντας συλλογή από αριθμούς. Είναι αριθμολάγνος. Και δικαίως. Αφού δεν κατασκεύασε τους σταθμούς αυτοκινήτων που υποσχέθηκε ο δήμος, ο στρατηγός κυνηγά τους παράνομους οδηγούς που παρκάρουν όπου να ναι, για να πιέσουν τον δήμαρχο να κατασκευάσει πάρκινγκ.
Ο δεύτερος μεγάλος του είδους είναι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Αντώναρος που ανεβάζει το έργο "ο Καραγκιόζης στο Αναψυκτήριο". Στο έργο ο καλλιτέχνης πραγματεύεται την περιπέτεια του υπουργού απασχόλησης για το αναψυκτήριο που διατηρεί στο Κορωπί φιλοξενώντας αφιλοκερδώς μία οικογένεια πακιστανών με τα τρία παιδιά τους. Ο καλλιτέχνης με ευαισθησία προσεγγίζει το ανθρώπινο δράμα του υπουργού που υφίσταται αδικαιολόγητες διώξεις για τη φιλανθρωπία του, από τους άθλιους δημοσιογράφους που αρνούνται να πάρουν σύνταξη στα εβδομήντα πέντε.

Ο Τυφλός Μπιγκ Μπράδερ

Μία από τις αγαπημένες μορφές της μυθολογίας ήταν ο μάντης Τειρεσίας. Ο τυφλός προφήτης και οιωνοσκόπος. Έζησε επτά γενιές ευλογημένος από τον Δία. Τυφλώθηκε όταν είδε γυμνή στο μπάνιο την θεά Αθηνά. Συνδέεται με όλα τα γεγονότα της Θήβας, της πόλης που έζησε στην αυλή των Λαβδακιδών. Στην Οδύσσεια συμβουλεύει-μαντεύοντας- ως νεκρός πια, τον Οδυσσέα όταν αυτός κατεβαίνει στον Άδη. Το καλοκαίρι του 1997 στην παράσταση "Βάκχες" του Ευριπίδη από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος σε σκηνοθεσία του γερμανοελβετού Ματίας Λάνγκχοφ, ο μάντης Τειρεσίας, είχε εμφανιστεί στη σκηνή με μαύρα γυαλιά σαν τον Μίμη Φωτόπουλο στην "κάλπικη λύρα", κρατώντας ακορντεόν ξεσηκώνοντας θύελλα διαμαρτυριών στις κερκίδες του θεάτρου δάσους μεταξύ των θεατών. Όταν παίχτηκε η παράσταση στην Επίδαυρο στα τέλη Αυγούστου της ίδιας χρονιάς έγινε ο χαμός. Είχα βρει την παράσταση πολύ πρωτότυπη και πετυχημένη τότε. Μου άρεσε πολύ εκείνη η προκλητική προσέγγιση - ύμνος στην νεοελληνική κακογουστιά - του Λάνγκχοφ. Θεωρούσα ότι όσοι αντιδρούσαν ένιωθαν ότι απειλείται η "σύμβασή" τους με την τέχνη. Ο Μηνάς Χατζησάββας ως Διόνυσος (φωτογραφία) με ενθουσίασε. Έβλεπα ως πολύ σπουδαίο το γεγονός ότι το κοινό διαφωνούσε έντονα φωνάζοντας για την απόδοση μίας αρχαίας τραγωδίας από τον βάρβαρο ξένο που τόλμησε -πρώτος αυτός- να εμφανίσει γυμνό τον Διόνυσο-Χατζησάββα στην Επίδαυρο, εικοσιπέντε αιώνες από τότε που γράφτηκε από τον Ευριπίδη, λίγο πριν πεθάνει, αντί να πλακώνεται για τον Πάοκ, τον Άρη και τον Ηρακλή.
Εκείνο που δεν ήξερα τότε ήταν ότι την ίδια χρονιά το 1997 η ένωση ελληνικών τραπεζών "ανέβασε" τον δικό της τυφλό μάντη σε ένα ιδιαίτερο θέατρο του παραλόγου ιδρύοντας την "τειρεσίας αε" για να ελέγχονται οι υψηλού κινδύνου δανειολήπτες-πελάτες των τραπεζών. Η ιστορία ξεκίνησε ως δημιουργία αρχείου για τις ακάλυπτες επιταγές. Από τότε η ανώνυμη εταιρεία "τειρεσίας" οργανώθηκε, στελεχώθηκε και σήμερα αποτελεί τον επίσημο ρουφιάνο των τραπεζών, παραβιάζοντας κάθε έννοια εμπιστευτικότητας, χρησιμοποιώντας τα προσωπικά δεδομένα των Ελλήνων πολιτών που συναλλάσσονται με τις τράπεζες και επιβάλλοντας ποινές σε παράβαση της έννομης συνταγματικής λειτουργίας, αποκλείοντας χιλιάδες πολίτες από την αγορά. Διαφημίζει μάλιστα το ποινολόγιο της με ολοσέλιδες καταχωρήσεις στον τύπο. Σήμερα ο τραπεζικός "τειρεσίας" ενημερώνεται για τις αποφάσεις διαταγών πληρωμής των πρωτοδικείων και ειρηνοδικείων όλης της χώρας, για τις κατασχέσεις, για τις υποθήκες, για τα δάνεια που συνάπτουν οι πολίτες είτε αυτά εξυπηρετούνται κανονικά είτε όχι. Έτσι μην απορείτε που αυτές τις ημέρες έχετε κατακλυστεί, από επιστολές και τηλεφωνήματα από τραπεζίτες που σας προτείνουν να σας δώσουν χαμογελαστοί κάρτες, δάνεια,γραμμές χρηματοδότησης και ότι άλλο φανταστεί ο νους σας. Πριν σας καλέσουν έχουν μπει στον μεγάλο αδελφό-τειρεσία, έχουν ελέγξει τα προσωπικά σας δεδομένα, έχουν δει εάν έχετε δάνεια, με ποια τράπεζα συνεργάζεσθε, έχουν εκτιμήσει τι θα σας πλασάρουν και ρίχνουν το δόλωμα. Τα προσωπικά μας δεδομένα είναι διαθέσιμα και στον τελευταίο τραπεζικό υπάλληλο για να κάνει παιχνίδι. Τέλος της χρονιάς είναι και οι τράπεζες έχουν ανάγκη να γράψουν νούμερα στους ετήσιους ισολογισμούς τους και πλειοδοτούν σε παροχές. Ότι θέλει ο λαός. Το τραπεζικό κατάστημα της γειτονιάς σας είναι εδώ να υλοποιήσει τα πλέον τρελά σας όνειρα. Με διαφορά επιτοκίων χορηγήσεων - καταθέσεων δεκαοκτώ μονάδων. Με άσκηση πίεσης στον δανειολήπτη για υποχρεωτική ασφάλεια ζωής ή λήψη συνδρομητικής πιστωτικής κάρτας από την τράπεζα. Και σε όποιον αρέσει. Η ασυδοσία σε όλο της το μεγαλείο. Οι τράπεζες ως επίσημοι τοκογλύφοι σε παρακαλάνε να σου δώσουν ότι λαχταρά η ψυχή σου και σε περιμένουν στην γωνία να σε ξεσκίσουν στην πρώτη καθυστέρηση πληρωμής. Επίσημοι τοκογλύφοι με υπερκέρδη και μηχανισμό ρουφιανιάς που φέρει το όνομα του μυθικού τυφλού μάντη. Σε ένα πλαίσιο που τους δίνει το δικαίωμα να βγάζουν στον πλειστηριασμό τα ακίνητα των οφειλετών τους για δέκα χιλιάδες ευρώ (παλαιότερα το όριο ήταν χίλια ευρώ) ξεσπιτώνοντας αφελείς δανειολήπτες που κυκλοφορούσαν με δέκα πιστωτικές ενώ είχαν μισθό επτακόσια ευρώ και ίσως πίστεψαν ότι έκαναν φίλους τους τραπεζίτες. Η θέση "ας πρόσεχαν και να μην δανείζονταν" είναι υβριστική. Να μην τους δάνειζαν. Δεν είναι δυνατό να δανείζουν οι τράπεζες ασύστολα, εξαπατώντας και παραπλανώντας με σκοπό την εξεύρεση θυμάτων. Όσο περισσότεροι κακοπληρωτές, τόσο το καλλίτερο. Το κοντέρ γράφει. Έτσι για παράδειγμα μία ληξιπρόθεσμη πληρωμή ύψους 6.000 - το παράδειγμα πραγματικό - διαμορφώνεται σε 21.000 μέσα σε δύο χρόνια με έξοδα πλειστηριασμών, δικηγόρων, δικαστικών επιμελητών, αρπακτικών και λοιπών αρουραίων. Αλλά να λέμε και τα καλά του πιστωτικού συστήματος. Υπάρχει η Τράπεζα της Ελλάδας, ο ελεγκτικός μηχανισμός που εγγυάται την άψογη λειτουργία του πιστωτικού συστήματος της χώρας. Με συγκίνησε ο κύριος διοικητής τις προάλλες. Τάχθηκε επιχειρηματολογώντας με το στυλ του άτεγκτου τεχνοκράτη υπέρ της μείωσης των συντάξεων και του παγώματος των μισθών για το νοικοκύρεμα της ελληνικής οικονομίας. Τις προηγούμενες ημέρες ο κύριος διοικητής με εγκύκλιό του αύξησε το μηνιαίο μισθό του διοικητή , δηλαδή του εαυτού του, από είκοσι σε εικοσιοκτώ χιλιάδες ευρώ. Γι αυτό βγαίνει με τα ροδαλά, παιδικά θαρρείς μαγουλάκια του στην τηλεόραση και λέει αυτά που λέει χωρίς ίχνος ντροπής. Εικοσιοκτώ χιλιάδες ευρώ μηνιαίως. Ο μισθός του δημοσίου λειτουργού που βγαίνει στα κανάλια και επιχειρηματολογεί για το πάγωμα των μισθών και των συντάξεων. Ένωση Ελληνικών Τραπεζών. Ελλάς Ελλήνων Τοκογλύφων. Στο τελευταίο τηλεφώνημα που μου έγινε από τράπεζα απάντησα ότι δανείζομαι μόνο από τοκογλύφους γιατί είναι φθηνότεροι και το πολύ-πολύ ο τοκογλύφος να με καθαρίσει σαν ορίτζιναλ μαφιόζος εάν δεν ξοφλήσω την υποχρέωσή μου, η οικογένειά μου όμως θα χει σπίτι για να μείνει. Η τράπεζα - σαν ιμιτασιόν μαφιόζος - θα μου το βγάλει στο σφυρί και θα μείνω στο δρόμο. Ο υπάλληλος στην άλλη άκρη της γραμμής τάχασε. Δεν του χε ξανατύχει φαίνεται. Μάλλον ανήκω σε μία μειοψηφία ρομαντικών που σαν φυσικό πρόσωπο δεν έχω πιστωτικές κάρτες, δεν δανείζομαι ποτέ και θεωρώ ότι είναι πολύ μεγάλη παραχώρηση που διατηρώ τραπεζικούς λογαριασμούς και εμπιστεύομαι χρήματα στις τράπεζες. Οι τράπεζες λειτουργούν ως επίσημοι ληστές χρεώνοντας ότι γουστάρουν. Έχουν βρει και τα κάνουν. Η δράση τους θα διορθωθεί μόνο όταν ο δανειολήπτης λειτουργήσει σαν συνειδητοποιημένος πολίτης και όχι σαν λιμασμένος καταναλωτής που αποδέχεται ότι του σερβίρουν οι τράπεζες για να ικανοποιήσει τις καταναλωτικές του διαστροφές.
Αν λοιπόν οι "Βάκχες" του Λάνγκχοφ ήταν μία προκλητική ή ακόμα και προβοκατόρικη παράσταση, ο "τειρεσίας" των τραπεζών είναι μία οργουελιανή πραγματικότητα. Έτσι οι τράπεζες αμαύρωσαν την εικόνα του αγαπητού από τα γυμνασιακά μου χρόνια μυθικού Τειρεσία και τον διέσυραν με τις πράξεις τους. Στις Βάκχες του Ευριπίδη η Αγαύη με τα μέλη στα χέρια του διαμελισμένου Πενθέα θρηνεί σπαρακτικά επί σκηνής τον τραγικό χαμό του γιου της που αγνόησε τις συμβουλές του μάντη Τειρεσία. Στη σύγχρονη Ελλάδα οι πρωταγωνιστές μίας άλλης νεώτερης τραγωδίας, οι τραπεζίτες, με φόντο τα διαμελισμένα μέλη των κατακρεουργημένων αλυσοδεμένων δανειοληπτών, ετοιμάζονται για το χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν έμπλεοι αυτοθαυμασμού για τα οικονομικά στοιχεία της χρονιάς που φεύγει, στηριζόμενα εν πολλοίς στο επιτυχές φακέλωμα των πελατών τους από τα αρχεία του δικού τους ανοιχτομάτη "τειρεσία".