Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο

Ο τίτλος του ποστ ανήκει στον μεγάλο Ρώσο συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, υπονοώντας την ομορφιά της Ορθοδοξίας. Αυτό το κείμενο γράφτηκε με αφορμή την εκδημία του Αλέξιου του Β, του πέμπτου Πατριάρχη Μόσχας από την ανασυγκρότησή του Πατριαρχείου από τους Μενσεβίκους το 1917. Ο Μεγάλος Τσάρος Πέτρος τον 18ο αιώνα, είχε καταργήσει τον θεσμό του Πατριαρχείου και τον αντικατέστησε από επιτροπή κληρικών που όρισε ο ίδιος.

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ιδρύθηκε θεωρητικά το 988. Κατά την εκκλησιαστική μυθιστορία λέγεται ότι ο Βλαδίμηρος, Τσάρος του Κράτους των Ρως (πρόδρομη εμφάνιση των Ρώσων) με πρωτεύουσα το Κίεβο, στην προσωπική πνευματική αναζήτηση της αλήθειας έψαχνε τη θρησκεία που θα εισήγαγε στους παγανιστές υπηκόους του. Όταν μπήκε στην Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη εντυπωσιάστηκε με την ομορφιά του ναού και της Θείας Λειτουργίας και αμέσως αποφάσισε ότι οι Ρώς θα γίνονταν χριστιανοί.

Στην πραγματικότητα ο εκχριστιανισμός των Ρως ήταν μία τεράστια επιτυχία της βυζαντινής διπλωματίας και του αυτοκράτορα Βασίλειου του Β του λεγόμενου Βουλγαροκτόνου, της Μακεδονικής Δυναστείας. Η αλήθεια είναι ότι η επιτυχία αυτή περιείχε πολλές ενέργειες. Η σημαντικότερη ήταν η απόφαση των βυζαντινών να δώσουν για σύζυγο του Βλαδίμηρου, την πορφυρογέννητη πριγκίπισσα Άννα, αδελφή των αυτοκρατόρων Βασιλείου και Κωνσταντίνου. Ήταν η πρώτη φορά που μία πορφυρογέννητη πριγκίπισσα παντρευόταν έναν ξένο ηγεμόνα.
Μέρος της συμφωνίας, και προϋπόθεση για την τέλεση των βασιλικών γάμων ήταν ο Βλαδίμηρος και οι υπήκοοι του να ασπαστούν τον χριστιανισμό. Έτσι οι Ρως βαφτίστηκαν μαζικά στον ποταμό Δνείπερο, δημιουργήθηκε η μητρόπολη Κιέβου και οι πρώτες ορθόδοξες κοινότητες των Ρως.
Βέβαια να τονίσουμε ότι όλα τα παραπάνω πολύ λίγο συνδέονται με τον αντίστοιχο ευσεβή βίο του Βλαδίμηρου που αν και βαπτίστηκε χριστιανός είχε αρκετές συζύγους (εκ των οποίων οι τέσσερις γαλαζοαίματες) και ακόμα περισσότερες παλλακίδες!

Έτσι οι Ρώσοι έγιναν χριστιανοί. Ήταν η τεράστιας σημασίας πολιτιστική επιρροή της Κωνσταντινούπολης, της Νέας Ρώμης, στη μεγάλη γειτονική χώρα του Βορρά, τα απόνερα της οποίας βιώνουμε σήμερα, πάνω από χίλια χρόνια αργότερα. Στην πορεία της ιστορίας και μέχρι την άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς η μητρόπολη Κιέβου αναφέρεται διοικητικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Μάλιστα στην σύνοδο της Φεράρας-Φλωρεντίας το 1439, που υπογράφηκε η ένωση των εκκλησιών, συμμετείχε ως μέλος της βυζαντινής αντιπροσωπείας ο μητροπολίτης Κιέβου Ισίδωρος, ο οποίος κατά την επιστροφή του στη Ρωσία καθαιρέθηκε και φυλακίστηκε για την υποταγή του στους παπικούς! Ο Ρώσος ηγεμόνας αρνήθηκε να προσχωρήσει στον καθολικισμό, σε αντίθεση με τον βυζαντινό αυτοκράτορα που παρακαλούσε γονυπετής τον Πάπα να σώσει τα υπολείμματα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο Ισίδωρος κατάφερε να αποφυλακισθεί και κατέφυγε στη Δύση όπου και χρίστηκε καθολικός καρδινάλιος και συμμετείχε στην Άλωση ως ο εντολοδόχος αντιπρόσωπος του Πάπα, που τέλεσε την ουνίτικη λειτουργία της ένωσης των εκκλησιών στην Αγία Σοφία τα Χριστούγεννα του 1452. Υπενθυμίζεται ότι όταν έπεσε η Πόλη η βυζαντινή εκκλησία ήταν κάτω από την κυριαρχία του Πάπα μετά την ένωση του 1439.

Η απομόνωση της Ρωσίας κατά τον μεσαίωνα, η πιστή τήρηση από τη ρωσική εκκλησία του βυζαντινού τρόπου διαχείρισης, όπου η εξουσία είχε άποψη στη διοίκηση της εκκλησίας και η άνθηση του μοναχισμού στις περίφημες ρωσικές Λαύρες, είχαν σαν αποτέλεσμα την αντίσταση της ρωσικής εκκλησίας στους κάθε λογής νεωτερισμούς και τη διαφύλαξη ενός ορθόδοξου φρονήματος που δεν απαντάται συχνά στις ελληνορθόδοξες κοινότητες. Έτσι, εκτός από το λειτουργικό τυπικό και το εκκλησιαστικό ημερολόγιο όπου ακολουθείται το παλαιό ημερολόγιο με αποτέλεσμα οι Ρώσοι όπως και οι Σέρβοι, να γιορτάζουν πρώτα την πρωτοχρονιά και μετά τα Χριστούγεννα, όλη η φιλοσοφία της ορθόδοξης εκκλησίας έχει αλλάξει ελάχιστα από τον 14ο αιώνα.

Ήταν τότε, τον 14ο αιώνα, που η έδρα της ρωσικής μητρόπολης μεταφέρθηκε στο Μόσχα. Μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1453, η ρωσική ορθόδοξη εκκλησία έγινε αυτοκέφαλο τμήμα του ανατολικού χριστιανισμού και το 1589 ο μητροπολίτης Μόσχας διεκδίκησε και πήρε τον τίτλο του Πατριάρχη με μονομερή απόφαση των Ρώσων που έχουν πλέον αναγνωρισθεί ως η μεγαλύτερη δύναμη της ορθοδοξίας και έχουν ως μεγάλο εθνικό στόχο την κατάληψη της Τσάργκραντ (Βασιλεύουσας) Κωνσταντινούπολης. Ένας πόθος που δεν θα ικανοποιηθεί ποτέ παρά τους τόσους Ρωσοτουρκικούς πολέμους. Παράλληλα όλοι οι υπόδουλοι λαοί της βαλκανικής με πρώτους τους Ρωμιούς στον Μόσκοβο έχουν το βλέμμα στραμμένο και από εκεί ελπίζουν.

Στα πλαίσια της ρωσικής πολιτικής στις αρχές του 19ου αιώνα επανδρώνεται με Ρώσους μοναχούς και επεκτείνεται κτιριακά η Μονή Παντελεήμονος, μία εκ των είκοσι κυρίαρχων μονών του Αγίου Όρους, η λεγόμενη ρωσική, αλλά και η Σκήτη του Αγίου Ανδρέα στις Καρυές, όπου κτίζονται θηριώδεις πτέρυγες με προφανή σκοπό: Την δημιουργία βάσεων για τον ρωσικό Στόλο στο Αιγαίο. Οι αφηγήσεις των μοναχών στο Άγιο Όρος για τον πλούτο των Ρώσων είναι παροιμιώδεις. Αναφορές για μνημειακά τραπεζώματα στις θρησκευτικές πανηγύρεις, όπου στο τέλος δίνονταν μέχρι και χρυσές λίρες στους παρευρισκόμενους προσκυνητές αλλά και για τον απίστευτο πλούτο που διοχέτευαν οι Τσάροι στα ρωσικά μοναστηριακά εξαρτήματα του Όρους με ένα και μόνο στόχο: Την απόλυτη Ρωσική κυριαρχία στον Άθωνα. Η Παναγία τους τιμώρησε για την αλαζονεία τους, άκουσα έναν υπέργηρο μοναχό να λέει πριν από χρόνια στο Όρος όταν τριγύρναγα στον τότε ερειπιώνα της σκήτης του Αγίου Ανδρέα, με τα υπολείμματα του τσαρικού πλούτου να είναι εμφανή ανάμεσα στα χαλάσματα. Η επανάσταση των μπολσεβίκων το 1917 τερμάτισε τις φιλοδοξίες, με αποτέλεσμα τα μεγαλεπήβολα σχέδια των Ρώσων να πάνε περίπατο. Όλα αυτά τα χρόνια έως το 1989, με το ζόρι κρατήθηκε η παρουσία στο Ρώσικο Μοναστήρι, ενώ τη δεκαετία του '50 οι τελευταίοι Ρώσοι μοναχοί ανατίναξαν με εκρηκτικά την σκήτη του Αγίου Ανδρέα, στις Καρυές. Σιγά σιγά όλα τα διάσπαρτα ρωσικά Κελιά (μικρά μοναστήρια που ανήκουν σε διάφορες μονές) μαζί με τη Σκήτη του Αγίου Ανδρέα πέρασαν σε ελληνικά χέρια, ανακαινίστηκαν και κατοικούνται πλέον αποκλειστικά από Έλληνες μοναχούς.

Η επανάσταση των μπολσεβίκων του 1917, ξεκίνησε σκληρό διωγμό κατά της ορθόδοξης εκκλησίας, όπως εναντίον όλων των θρησκευτικών δογμάτων. Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο το 1945, οι σχέσεις της ρωσικής εκκλησίας με το σοβιετικό κράτος αποκαταστάθηκαν, λόγω της συμμετοχής της εκκλησίας στον μεγάλο πατριωτικό πόλεμο. Ποτέ όμως δεν σταμάτησε το σοβιετικό κράτος να επιτηρεί στενά την ρωσική εκκλησία και να την αντιμετωπίζει με την ανάλογη καχυποψία.

Όλα αυτά μέχρι το 1989, που τα πράγματα πήραν άλλη τροπή. Ο κομμουνισμός πήγε στα αζήτητα και τα μέλη του ΚΚΣΕ μετατράπηκαν σε καπιταλιστές και βαθιά θρησκευόμενους ορθόδοξους. Περίπου τότε, το 1990, εκλέχτηκε πατριάρχης Μόσχας ο Αλέξιος. Η εκλογή του αποτελεί, κατά τους επικριτές του, απόδειξη ότι ήταν άνθρωπος των μηχανισμών και ιδιαίτερα της KGB. Εναντιώθηκε στον Γιέλτσιν και στήριξε ένθερμα τον Πούτιν. Ένα νέο δόγμα εμφανίζεται με τον Αλέξιο στο προσκήνιο. Για την ρωσική εκκλησία η ιστορία φαίνεται ότι σταμάτησε προσωρινά το 1917 και τώρα συνεχίζεται. Ο Αλέξιος εκπρόσωπος πλέον της μεγαλύτερης ορθόδοξης εκκλησίας στον κόσμο, ακολούθησε πιστά το ιδεολόγημα της Τρίτης Ρώμης. Η Μόσχα, με δεδομένη την αιχμαλωσία της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας στο Φανάρι, διεκδικεί τα πρωτεία, στο όνομα μίας μεγάλης ορθοδοξίας που με την ομορφιά της θα κυριαρχήσει στον κόσμο.

Έτσι η αντιπαράθεση του Αλέξιου με τον Βαρθολομαίο ήταν αναπόφευκτη. Το Φανάρι αρχίζει να αναγνωρίζει το αυτοκέφαλο στις εκκλησίες των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, με προφανή σκοπό να ψαλιδίζει το ποίμνιο της Μόσχας και να κονταίνει όσο γίνεται τον Αλέξιο. Η αναγνώριση από το Φανάρι του αυτοκέφαλου στην εκκλησία της Εσθονίας εξόργισε ιδιαίτερα τον μακαριστό Εσθονό Πατριάρχη Μόσχας ο οποίος ήταν πρώην Μητροπολίτης του Ταλίν. Απαντώντας ο Αλέξιος, τάχθηκε με επιστολή του, με το μέρος του Χριστόδουλου, στην κόντρα του αρχιεπισκόπου Αθηνών με τον Βαρθολομαίο, ενώ δεν έλειψαν και τα σποραδικά επεισόδια όπως όταν παρεμποδίστηκε η επίσκεψη του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας στον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Βουδαπέστη τον Μάρτιο του 2007. Ο ναός - σύμβολο της ελληνικής διασποράς στην κεντρική Ευρώπη, ήταν ελληνικός μέχρι το 1945, όταν το κομμουνιστικό καθεστώς της Ουγγαρίας τον παρέδωσε στην Ρωσική Εκκλησία. Αυτή είναι ομορφιά!

Ο Αλέξιος υπήρξε σφοδρός πολέμιος της επικοινωνίας της ορθόδοξης εκκλησίας με τον Πάπα, θεωρώντας τον εαυτό του συνεχιστή της βυζαντινής ανθενωτικής παράδοσης διαφοροποιούμενος από το Φανάρι, αλλά και υποστηρικτής της νέας ρωσικής εποχής του Πούτιν. Μάλιστα στα τέλη του 2001, εμφανίστηκε σε τηλεοπτική διαφήμιση της Lukoil, ευχαριστώντας την εταιρεία πετρελαίου για την οικονομική ενίσχυση προς τη ρωσική εκκλησία.

Είναι απολύτως βέβαιο ότι ο διάδοχος του Αλέξιου θα πορευτεί στον ίδιο δρόμο. Είναι ο δρόμος που εγκαινίασε ο σύγχρονος Βλαδίμηρος, γνήσιος απόγονος εκείνου που παντρεύτηκε την πορφυρογέννητη βυζαντινή πριγκίπισσα Άννα, ο μεγάλος τσάρος Πούτιν και ακολουθεί η Ρωσία σε όλα τα επίπεδα. Όσο μάλιστα συνεχίζονται οι γνωστές αμαρτωλές ιστορίες των σκανδάλων στις ελληνορθόδοξες εκκλησίες (Ελλάδας, Ιεροσολύμων, Άγιο Όρος) τόσο θα ισχυροποιείται η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Και επειδή ακούγονται από καιρό σε καιρό, διάφορες προφητείες για το ξανθό γένος, από τους τηλεοπτικούς πειραγμένους αρλουμπολόγους, ας έχουν κατά νου όσοι τους ακούνε, ότι η ντοστογιεφσκική ομορφιά, ως γνήσιος φορέας της τσαρικής εξουσίας, θα φάει πρώτα πολλούς προκειμένου να κυριαρχήσει, και μετά θα ασχοληθεί με το πνευματικό ζήτημα, εάν δηλαδή δύναται να σώσει τον κόσμο.