Από Βύνη και Λυκίσκο

Συνεχίζοντας την ανάλυση των πολιτιστικών επιρροών μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας που κρύβονται πίσω από την πώληση του ΟΤΕ, αυτό το ποστ αποτελεί σπονδή στα εκατοντάδες βαρέλια μπίρας που θα καταναλωθούν και αυτό το καλοκαίρι μπροστά στις full HD τηλεοράσεις Plasma και LCD.
Το εθνικό ποτό των Βαυαρών έφθασε στην Ελλάδα μαζί με τον νεαρό βασιλιά Όθωνα και την συνοδεία του. Για να καταλάβουμε γιατί μιλάμε ας δούμε λίγο τους αριθμούς. Στις ημέρες μας η μέση ετήσια κατά κεφαλή κατανάλωση μπίρας στην Γερμανία είναι 130 λίτρα. Στην Βαυαρία η αντίστοιχη κατανάλωση εκτινάσσεται στα 214 λίτρα. Στο Μόναχο κάθε Οκτώβριο, γίνεται ένα καταπληκτικό φεστιβάλ μπίρας σε ανάμνηση των εορτών του 1810 για τους αρραβώνες του μπαμπά του Όθωνα, Λουδοβίκου, και της πριγκίπισσας Τερέζας. Φήμες αναφέρουν ότι η γιορτή γίνεται γιατί ο καρπός της ένωσης του ζεύγους έγινε ο πρώτος Βασιλιάς των Ελλήνων με τις ευλογίες των Εγγλέζων. Τέτοια πολιτιστική χαρά οι Βαυαροί...

Από πολύ νωρίς, το 1516, ο Βαυαρός δούκας Γουλιέλμος Δ' εξέδωσε τον "Νόμο περί καθαρότητος" (Reinheitsgebot), ίσως τον αρχαιότερο διατροφικό κανονισμό που ισχύει και σήμερα. Σύμφωνα με αυτόν, στη γερμανική ζυθοποιία δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιείται άλλη πρώτη ύλη εκτός από κριθάρι, λυκίσκο και καθαρό νερό.
Με αυτά τα δεδομένα περί ζύθου ήρθε ο νεαρός Όθωνας από την Βαυαρία στην Ελλάδα. Ο επίσημος ζυθοποιός του βαυαρικού σώματος που ακολούθησε τον Βασιλιά, ονομαζόταν Φιξ. Ακολουθούσε τον μονάρχη σε κάθε του ταξίδι. Για τις πολύτιμες υπηρεσίες αυτού του ζυθοποιού, η οικογένεια Φιξ εξασφάλισε το το προνόμιο της αποκλειστικής παραγωγής και διάθεσης μπίρας στην Ελλάδα. Έτσι μπίρα και Φιξ έγιναν για τους Έλληνες έννοιες ταυτόσημες.
Το βασιλικό προνόμιο του μονοπωλίου που παραχώρησε ο Όθωνας στην οικογένεια Φιξ διατηρήθηκε για εκατό χρόνια, ως το 1963! Τότε εμφανίστηκε στην αγορά η ολλανδική μπίρα Άμστελ, από την νεοιδρυθείσα "Αθηναική Ζυθοποιία". Αμέσως, τα μέλη της οικογένειας Φιξ αποφασίζουν να πάρουν μέτρα, στα πλαίσια πάντοτε του υγιούς ανταγωνισμού, ως συνειδητοποιημένοι γόνοι αιωνόβιων καπιταλιστών. Οι δράσεις που ανέλαβαν οι Φιξ ήταν προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις της ελληνικής πραγματικότητας. Οι πηγές αναφέρουν ότι στα μέσα του 1964, ο Κάρολος Φιξ περιφερόμενος στο περιστύλιο της Βουλής (στα ανάκτορα που έκτισε ο συμπατριώτης του Όθωνας δηλαδή, όπου γευόταν τις μπύρες του παππού Φιξ) άρχισε να διακινεί μεταξύ των βουλευτών υλικό για τα λιποβαρή μπουκάλια της Άμστελ και να απαιτεί την απαγόρευση της κυκλοφορίας της...

Τα χρόνια όμως γύρισαν δύσκολα για την οικογένεια και την δεκαετία του ογδόντα η ζυθοποιία Φιξ έκλεισε, για να επαληθευτεί το σύνθημα της νέας σοσιαλιστικής κυβέρνησης "η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες".
Τα χρέη της ζυθοποιίας Φιξ στο ΙΚΑ και την εφορεία συσσωρεύτηκαν, και ο τελευταίος των Φιξ κατέφυγε στην Ελβετία για να γλυτώσει από τις περιπέτειες με την ελληνική δικαιοσύνη.
Επειδή όμως οι Έλληνες είχαν συνδυάσει την μπίρα με το μονοπώλιο ήρθε η σειρά της "πράσινης μπύρας". Ήταν η ώρα της "Αθηναικής Ζυθοποιίας" να πάρει το πάνω χέρι με την Χάινεκεν, ποδηγετώντας την αγορά στα χνάρια των Φιξ. Η Ολλανδικής καταγωγής μπίρα κυριαρχώντας στην ελληνική αγορά κατέχει σήμερα πάνω από το 90%, ελέγχοντας παράλληλα τις ετικέτες της Αμστελ, της Χένινγκερ, και της Άλφα, και τις εισαγόμενες Erdinger, Murphy's Irish Stout και Red, Duvel, Chimay, Kirin, McFarland, Carib, Dorelei και Desperados ενώ το 1999, η εταιρία ξεκίνησε την παραγωγή της μπίρας Fischer από την Αλσατία. Στην Ελλάδα πραγματοποιεί το 3,50% των πωλήσεων και το 8,00% των κερδών της. Η αναντιστοιχία πωλήσεων και κερδών είναι η απλούστερη απόδειξη ότι η Χάινεκεν πουλάει μάλλον πανάκριβα στην Ελλάδα, επιβεβαιώνοντας τον κανόνα ότι η χώρα είναι ξέφραγο αμπέλι για τους κάθε λογής κερδοσκόπους.
Πουθενά αλλού στον κόσμο η οικογένεια Χάινεκεν δεν κατέχει αναλογικά τέτοια θέση στην αγορά, ούτε βεβαίως στην Ολλανδία, όπου το μερίδιό της κινείται στα όρια του 50% και συνεχώς αντιμετωπίζει κατηγορίες ότι κινείται σε αγορά με ολιγοπωλιακή συγκρότηση.

Λογικό θα απαντήσετε. Σε μία χώρα που η ζυθοποιία ήρθε εισαγόμενη ως πολιτιστική επιβολή μαζί με τους Βαυαρούς και τον Όθωνα είναι φυσικό να εμφανίζονται αυτές οι διαχρονικές στρεβλώσεις. Και όμως δεν είναι καθόλου, μα καθόλου, έτσι.
Η ιστορία της μπίρας αναφέρει ότι στην αρχαία Αίγυπτο, είκοσι πέντε αιώνες πριν από τον Χριστό, ήταν γνωστά τέσσερα είδη μπίρας. Επίσης η μπίρα ήταν γνωστή στην Βαβυλώνα και στην Ουρ και πιθανότατα και σε αρχαιότερους πολιτισμούς. Στο έπος του Γκιλγαμές, το οποίο συντάχτηκε την τρίτη χιλιετία προ Χριστού, γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στην μπίρα.
Στην Ευρώπη η μπίρα έφθασε πιθανότατα από την Αίγυπτο μέσω της Ελλάδας. Ο Πλίνιος γράφει ότι η μπίρα ήταν γνωστή στην Μεσόγειο πριν από την αμπελουργία και περιγράφει λεπτομερώς την διαδικασία παραγωγής της μπίρας στην Ελλάδα με την χρήση λυκίσκου.
Ωστόσο οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι στράφηκαν στην αμπελουργία αφήνοντας τη ζυθοποσία στους βορειοευρωπαίους, στη γη των οποίων η άμπελος δεν ευδοκιμούσε. Όταν ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας οδηγούσε τα στρατεύματά του στην Ευρώπη, η μπίρα έπαιζε σημαντικό ρόλο. Ο στρατηγός κατάλαβε γρήγορα την θρεπτικότητα του ζωμού από κριθάρι και προμήθευε τα στρατεύματά του με αυτό. Ο Τάκιτος αναφέρει ότι τον πρώτο μεταχριστιανικό αιώνα οι Κέλτες, οι Σάξονες, οι Σκανδιναυοί και τα Γερμανικά φύλα κατανάλωναν μπίρα.

Η αρχαιολογία όμως προσφέρει νεώτερα συγκλονιστικά και ταυτόχρονα γοητευτικά στοιχεία. Ένας από τους γρίφους του Μινωικού πολιτισμού ήταν το ερώτημα εάν οι Μινωίτες έπιναν μπίρα. Η απάντηση είναι καταφατική! Ο καθηγητής Πήτερ Γουόρεν ανακοίνωσε ότι σε χημική ανάλυση του περιεχομένου έξι πίθων από τον πρωτομινωικό οικισμό στην Μύρτο στην νότια Κρήτη χρονολογημένα το 2200 πχ βρέθηκαν στοιχεία που ισχυροποιούν την άποψη ότι οι Μινωίτες κατανάλωναν μπίρα.
Τα αντίστοιχα ευρήματα του 1700 πχ από τον μινωικό οικισμό του Αποδούλου στην νότια ρίζα του Ψηλορείτη στο Ρέθυμνο, πιστοποιούν με πολύ ισχυρότερο τρόπο την ζυθοποσία των Μινωιτών. Ειδικότερα στην τριποδική χύτρα της φωτογραφίας πιστοποιήθηκαν ενδείξεις για φωσφορικό οξύ που βρέθηκε σε κάδους παρασκευής μπίρας στην Ιεράκων Πόλη της Άνω Αιγύπτου, με ηλικία πριν από το 3.000 πχ δηλαδή την προ των Δυναστειών Αίγυπτο. Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης την ύπαρξη της 2-οκτανόλης που θεωρείται κατά κανόνα ένδειξη ύπαρξης μπίρας. Τα παραπάνω στοιχεία παρουσιάσθηκαν το καλοκαίρι του 1999 στην έκθεση που οργάνωσε το Υπουργείο Πολιτισμού στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο με τίτλο "Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις". Η έκθεση ταξίδευσε σε όλο τον κόσμο στα πλαίσια της πολιτιστικής Ολυμπιάδας.

Σε αυτό τον καταπληκτικό τόπο που το εθνικό ποτό των Βαυαρών, ήταν γνωστό στους Μινωίτες πριν από τέσσερις χιλιάδες χρόνια, οι νεοέλληνες μπορούν να καταναλώνουν περήφανοι το ευγενές παρασκεύασμα βύνης και λυκίσκου, υψώνοντας το παγωμένο ποτήρι τους στο όνομα του πρώτου Ευρωπαίου ζυθοπότη, του γιου του Δία, Μίνωα, ευχόμενοι για την νικηφόρα πορεία της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου, αγνοώντας τα μονοπώλια και την αισχροκέρδια των Ολλανδών ζυθοπωλών, δραπετεύοντας επί πτερύγων ποδοσφαιρικών ανέμων για έναν ολόκληρο μήνα, στα γήπεδα της Αυστρίας και της Ελβετίας προσδοκώντας την κούπα πάλι να σηκώνεται στο Παναθηναικό Στάδιο από τα χέρια του Γερμανού προπονητή Όθωνα Ρεχακλή, σε μία τρελή τελετή υποδοχής με χλαμύδες, περικεφαλαίες, παοκτζήδικα συνθήματα περί ανύψωσης του..."τιμημένου" και βεγγαλικά.
Την έναρξη της δοξασμένης θριαμβευτικής πορείας για ένα ακόμα συγκλονιστικό καλοκαίρι που η ψυχή των Ελλήνων θα καταπλήξει την Ευρώπη, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ μπιροποσίας, ορίζει η μαγιάτικη συμμετοχή της πρωθιέρειας αοιδού Καλομοίρας στην βαλκανική αρένα του Βελιγραδίου...