Οικειοθελώς

Ο Χασάν είναι είκοσι δύο χρόνων. Ένα χαμογελαστό παιδί που ζει στα Χανιά, δουλεύοντας στην οικοδομή. Γεννήθηκε στο Χαμιντίγιε της Συρίας. Ένα συριακό χωριό που απέχει τρία χιλιόμετρα από τα συρολιβανικά σύνορα. Το Χαμιντίγιε είναι το χωριό των Κρητικών μουσουλμάνων που μεταφέρθηκαν εκεί το 1897. Χτίστηκε με την πρόνοια του τελευταίου Οθωμανού σουλτάνου Αβδούλ Χαμίντ για να υποδεχτεί ακρίτες φρουρούς στην εσχατιά της τότε αυτοκρατορίας. Τα σύνορα των αυτοκρατοριών πάντα χρειάζονταν ικανούς πολεμιστές. Το χωριό ονομάστηκε Χαμιντίγιε ή Χαμιντιέ προς τιμή του σουλτάνου.
Η Οθωμανική κυριαρχία στην Κρήτη ολοκληρώθηκε με το πάτημα του Χάνδακα το 1669. Είκοσι τέσσερα χρόνια νωρίτερα το 1645 ο Οθωμανικός στρατός ακολουθώντας τη στράτα των εισβολέων δημιούργησε το πρώτο του προγεφύρωμα στο Κολυμπάρι. Την ίδια διαδρομή θα ακολουθήσουν και οι Γερμανοί κατακτητές τέσσερις αιώνες αργότερα, τον Μάιο του 1941 πατώντας πρώτα το Μάλεμε που είναι δίπλα στο Κολυμπάρι. Από εκεί μπήκε και ο Νικηφόρος Φωκάς όταν έδιωξε τους Σαρακηνούς το 961.
Το πάτημα του Χάνδακα, του Μεγάλου Κρητικού Κάστρου σηματοδοτούσε την Οθωμανική κυριαρχία στην ανατολική μεσόγειο. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι Οθωμανοί δεν εποίκισαν το νησί. Οι πηγές αποδεικνύουν ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, που αγγίζει το 40% των κατοίκων του νησιού, εξισλαμίστηκε οικειοθελώς με σκοπό να διατηρήσει την περιουσία του και τα προνόμιά του. Λέγεται ότι οι περισσότεροι ήταν βενετικής καταγωγής. Ολόκληρα χωριά με τον παπά τους επικεφαλής προσχώρησαν στον μουσουλμανισμό. Έτσι προέκυψαν οι λεγόμενοι Τουρκοκρητικοί. Είναι οι Κρήτες μουσουλμάνοι.
Οι κρητικοί αγώνες και το αιματοκύλισμα στα Χανιά των Χριστιανών τον Γενάρη του 1897 από τους μουσουλμάνους κατοίκους που δεν ανεχόντουσαν τα σχέδια για ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, οδήγησαν στην αυτονομία της Κρήτης και στην δημιουργία της Κρητικής Πολιτείας σε ένα περίπλοκο διεθνές σκηνικό.
Με την ανακήρυξη της Κρητικής Πολιτείας αποχωρούν από το νησί περίπου σαράντα χιλιάδες Κρήτες Μουσουλμάνοι. Έτσι φεύγουν από τα Χανιά οικειοθελώς οι παπούδες του Χασάν με τα υπάρχοντά τους φοβούμενοι τα αντίποινα των Χριστιανών. Κατευθύνονται στο Χαμιντίγιε. "Χαμιντίγιε" ονομάζονται επίσης και όλα τα πιστά στον Αβδούλ Χαμίντ σώματα ατάκτων, κυρίως Κούρδων, που έκαναν όλες τις "βρώμικες" δουλειές (σφαγές Αρμενίων κλπ).
Βεβαίως πολλοί Κρήτες μουσουλμάνοι για να μην φύγουν από το νησί (ξανα)έγιναν χριστιανοί! Είναι οι αποκαλούμενοι από την ελληνική ιστοριογραφία "κρυπτοχριστιανοί" που είχαν αρχίσει να εκδηλώνονται από τα χρόνια της επανάστασης του 1821, με επιφανέστερη οικογένεια αυτή των Κουρμούληδων στην Μεσσαρά.
Οι πολεμικές φουρτούνες και οι εθνικές θύελλες των δεκαετιών που ακολούθησαν τον διαμελισμό του "μεγάλου ασθενούς" από τις μεγάλες δυνάμεις, έφεραν τους Χαμιντιανούς να είναι πολίτες της Συρίας. Έχουν γίνει πλέον Συροκρητικοί. Ως Σύριοι πολίτες υπερασπίζονται τα σύνορα της νέας τους πατρίδας. Γενναίοι πολεμιστές, παίρνουν μέρος στον αραβοισραηλινό πόλεμο των έξι ημερών. Παρόλα αυτά το καθεστώς τους αντιμετωπίζει με καχυποψία. Όπως γίνεται παντού και πάντα. Οι εξουσίες δεν πολυγουστάρουν αυτούς που διαφέρουν, που είναι μιας άλλης καταγωγής και κυρίως είναι δίγλωσσοι. Τους έχει λοιπόν "από κοντά". Κουβαλούν βλέπετε πολλά. Είναι εθνικά ύποπτοι, δίγλωσσοι, πολίτες μίας περίεργης καταγωγής, αγαπούν με πάθος την μακρινή τους πατρίδα, παίζουν λύρα, τραγουδούν μαντινάδες και μιλούν με νοσταλγία για το όμορφο νησί τους.
Στο Χαμιντίγιε οι Κρητικοί διατηρούν όλα τα έθιμα τους, την παραδοσιακή φορεσιά τους και το κυριότερο, την γλώσσα τους. Μιλούνε μόνο ελληνικά στην διάλεκτο της Κρήτης, χωρίς να ξέρουν να διαβάζουν ή να γράφουν. Μιλάνε τα κρητικά στην πιο αυθεντική τους μορφή. Την αραβική την μαθαίνουν όταν πάνε στο σχολείο. Στα σχολεία της Συρίας τους διδάσκουν το ιστόρημα της φαντασιακής εθνικής καταγωγής. Τους μαθαίνουν ότι είναι συριακής καταγωγής απόγονοι πληθυσμών που εποίκισαν την Κρήτη μετά την Οθωμανική κατάκτηση και που αργότερα με την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα επέστρεψαν στην πατρίδα τους, ολοκληρώνοντας τον κύκλο. Ο εθνικός μύθος επιστρατεύεται πάντα για να τακτοποιήσει τα ζητήματα. Πιστεύω ότι ο τοπικός τηλεοπτικός "εθνοσωβινιστόπουλος" θα τους θεωρεί με βεβαιότητα ιδρυτές της αρχαίας Δαμασκού...
Η ιστορία όμως δε σταματά ποτέ να ξαφνιάζει με τα τερτίπια της. Τα τελευταία χρόνια οι Κρητικοί του Χαμιντίγιε επιστρέφουν αθόρυβα στην Κρήτη. Πάνω από διακόσιοι Συροκρητικοί ζουν σήμερα στα Χανιά. Είναι κυρίως οικοδόμοι. Πολύ καλοί και άξιοι τεχνίτες οπλισμένου σκυροδέματος που δουλεύουν σε οργανωμένα μπουλούκια. Όλοι μαζί. Έρχονται και μένουν. Οι περισσότεροι είναι φυγόστρατοι στην Συρία. Κάθε Παρασκευή μεσημέρι τα γιαπιά των Χανίων που εργάζονται ερημώνουν για μία ώρα. Είναι η ώρα της προσευχής. Αποχωρούν οργανωμένα για τον χώρο λατρείας που διατηρούν σε μία γωνιά της πόλης και επιστρέφουν πάλι στη δουλειά όλοι μαζί. Δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα από την τοπική κοινωνία. Τους ανέχεται. Παίρνουν σιγά σιγά την ελληνική υπηκοότητα. Για τον λόγο αυτό στρατεύονται στον ελληνικό στρατό. Γίνονται οικειοθελώς Έλληνες πολίτες. Ωστόσο πάλι είναι ξένοι. Ίδια στην Συρία όπως και στην Κρήτη. Προς αναζήτηση ταυτότητας λοιπόν. "Ίντα διάολο είμαστε?" μονολογούσε ο παππούς του Χασάν. Ένα είναι βέβαιο. Επέλεξαν να είναι Κρήτες. Ένα σημαντικό γεγονός που είναι ταυτόχρονα άγνωστο ή και απαρατήρητο. Οι Κρήτες μουσουλμάνοι επιστρέφουν μετά από εκατό δέκα χρόνια στη γη της καταγωγής τους. Οικειοθελώς.