Κυριακή 23 Μαρτίου 2008

Οικειοθελώς

Ο Χασάν είναι είκοσι δύο χρόνων. Ένα χαμογελαστό παιδί που ζει στα Χανιά, δουλεύοντας στην οικοδομή. Γεννήθηκε στο Χαμιντίγιε της Συρίας. Ένα συριακό χωριό που απέχει τρία χιλιόμετρα από τα συρολιβανικά σύνορα. Το Χαμιντίγιε είναι το χωριό των Κρητικών μουσουλμάνων που μεταφέρθηκαν εκεί το 1897. Χτίστηκε με την πρόνοια του τελευταίου Οθωμανού σουλτάνου Αβδούλ Χαμίντ για να υποδεχτεί ακρίτες φρουρούς στην εσχατιά της τότε αυτοκρατορίας. Τα σύνορα των αυτοκρατοριών πάντα χρειάζονταν ικανούς πολεμιστές. Το χωριό ονομάστηκε Χαμιντίγιε ή Χαμιντιέ προς τιμή του σουλτάνου.
Η Οθωμανική κυριαρχία στην Κρήτη ολοκληρώθηκε με το πάτημα του Χάνδακα το 1669. Είκοσι τέσσερα χρόνια νωρίτερα το 1645 ο Οθωμανικός στρατός ακολουθώντας τη στράτα των εισβολέων δημιούργησε το πρώτο του προγεφύρωμα στο Κολυμπάρι. Την ίδια διαδρομή θα ακολουθήσουν και οι Γερμανοί κατακτητές τέσσερις αιώνες αργότερα, τον Μάιο του 1941 πατώντας πρώτα το Μάλεμε που είναι δίπλα στο Κολυμπάρι. Από εκεί μπήκε και ο Νικηφόρος Φωκάς όταν έδιωξε τους Σαρακηνούς το 961.
Το πάτημα του Χάνδακα, του Μεγάλου Κρητικού Κάστρου σηματοδοτούσε την Οθωμανική κυριαρχία στην ανατολική μεσόγειο. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι Οθωμανοί δεν εποίκισαν το νησί. Οι πηγές αποδεικνύουν ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, που αγγίζει το 40% των κατοίκων του νησιού, εξισλαμίστηκε οικειοθελώς με σκοπό να διατηρήσει την περιουσία του και τα προνόμιά του. Λέγεται ότι οι περισσότεροι ήταν βενετικής καταγωγής. Ολόκληρα χωριά με τον παπά τους επικεφαλής προσχώρησαν στον μουσουλμανισμό. Έτσι προέκυψαν οι λεγόμενοι Τουρκοκρητικοί. Είναι οι Κρήτες μουσουλμάνοι.
Οι κρητικοί αγώνες και το αιματοκύλισμα στα Χανιά των Χριστιανών τον Γενάρη του 1897 από τους μουσουλμάνους κατοίκους που δεν ανεχόντουσαν τα σχέδια για ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, οδήγησαν στην αυτονομία της Κρήτης και στην δημιουργία της Κρητικής Πολιτείας σε ένα περίπλοκο διεθνές σκηνικό.
Με την ανακήρυξη της Κρητικής Πολιτείας αποχωρούν από το νησί περίπου σαράντα χιλιάδες Κρήτες Μουσουλμάνοι. Έτσι φεύγουν από τα Χανιά οικειοθελώς οι παπούδες του Χασάν με τα υπάρχοντά τους φοβούμενοι τα αντίποινα των Χριστιανών. Κατευθύνονται στο Χαμιντίγιε. "Χαμιντίγιε" ονομάζονται επίσης και όλα τα πιστά στον Αβδούλ Χαμίντ σώματα ατάκτων, κυρίως Κούρδων, που έκαναν όλες τις "βρώμικες" δουλειές (σφαγές Αρμενίων κλπ).
Βεβαίως πολλοί Κρήτες μουσουλμάνοι για να μην φύγουν από το νησί (ξανα)έγιναν χριστιανοί! Είναι οι αποκαλούμενοι από την ελληνική ιστοριογραφία "κρυπτοχριστιανοί" που είχαν αρχίσει να εκδηλώνονται από τα χρόνια της επανάστασης του 1821, με επιφανέστερη οικογένεια αυτή των Κουρμούληδων στην Μεσσαρά.
Οι πολεμικές φουρτούνες και οι εθνικές θύελλες των δεκαετιών που ακολούθησαν τον διαμελισμό του "μεγάλου ασθενούς" από τις μεγάλες δυνάμεις, έφεραν τους Χαμιντιανούς να είναι πολίτες της Συρίας. Έχουν γίνει πλέον Συροκρητικοί. Ως Σύριοι πολίτες υπερασπίζονται τα σύνορα της νέας τους πατρίδας. Γενναίοι πολεμιστές, παίρνουν μέρος στον αραβοισραηλινό πόλεμο των έξι ημερών. Παρόλα αυτά το καθεστώς τους αντιμετωπίζει με καχυποψία. Όπως γίνεται παντού και πάντα. Οι εξουσίες δεν πολυγουστάρουν αυτούς που διαφέρουν, που είναι μιας άλλης καταγωγής και κυρίως είναι δίγλωσσοι. Τους έχει λοιπόν "από κοντά". Κουβαλούν βλέπετε πολλά. Είναι εθνικά ύποπτοι, δίγλωσσοι, πολίτες μίας περίεργης καταγωγής, αγαπούν με πάθος την μακρινή τους πατρίδα, παίζουν λύρα, τραγουδούν μαντινάδες και μιλούν με νοσταλγία για το όμορφο νησί τους.
Στο Χαμιντίγιε οι Κρητικοί διατηρούν όλα τα έθιμα τους, την παραδοσιακή φορεσιά τους και το κυριότερο, την γλώσσα τους. Μιλούνε μόνο ελληνικά στην διάλεκτο της Κρήτης, χωρίς να ξέρουν να διαβάζουν ή να γράφουν. Μιλάνε τα κρητικά στην πιο αυθεντική τους μορφή. Την αραβική την μαθαίνουν όταν πάνε στο σχολείο. Στα σχολεία της Συρίας τους διδάσκουν το ιστόρημα της φαντασιακής εθνικής καταγωγής. Τους μαθαίνουν ότι είναι συριακής καταγωγής απόγονοι πληθυσμών που εποίκισαν την Κρήτη μετά την Οθωμανική κατάκτηση και που αργότερα με την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα επέστρεψαν στην πατρίδα τους, ολοκληρώνοντας τον κύκλο. Ο εθνικός μύθος επιστρατεύεται πάντα για να τακτοποιήσει τα ζητήματα. Πιστεύω ότι ο τοπικός τηλεοπτικός "εθνοσωβινιστόπουλος" θα τους θεωρεί με βεβαιότητα ιδρυτές της αρχαίας Δαμασκού...
Η ιστορία όμως δε σταματά ποτέ να ξαφνιάζει με τα τερτίπια της. Τα τελευταία χρόνια οι Κρητικοί του Χαμιντίγιε επιστρέφουν αθόρυβα στην Κρήτη. Πάνω από διακόσιοι Συροκρητικοί ζουν σήμερα στα Χανιά. Είναι κυρίως οικοδόμοι. Πολύ καλοί και άξιοι τεχνίτες οπλισμένου σκυροδέματος που δουλεύουν σε οργανωμένα μπουλούκια. Όλοι μαζί. Έρχονται και μένουν. Οι περισσότεροι είναι φυγόστρατοι στην Συρία. Κάθε Παρασκευή μεσημέρι τα γιαπιά των Χανίων που εργάζονται ερημώνουν για μία ώρα. Είναι η ώρα της προσευχής. Αποχωρούν οργανωμένα για τον χώρο λατρείας που διατηρούν σε μία γωνιά της πόλης και επιστρέφουν πάλι στη δουλειά όλοι μαζί. Δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα από την τοπική κοινωνία. Τους ανέχεται. Παίρνουν σιγά σιγά την ελληνική υπηκοότητα. Για τον λόγο αυτό στρατεύονται στον ελληνικό στρατό. Γίνονται οικειοθελώς Έλληνες πολίτες. Ωστόσο πάλι είναι ξένοι. Ίδια στην Συρία όπως και στην Κρήτη. Προς αναζήτηση ταυτότητας λοιπόν. "Ίντα διάολο είμαστε?" μονολογούσε ο παππούς του Χασάν. Ένα είναι βέβαιο. Επέλεξαν να είναι Κρήτες. Ένα σημαντικό γεγονός που είναι ταυτόχρονα άγνωστο ή και απαρατήρητο. Οι Κρήτες μουσουλμάνοι επιστρέφουν μετά από εκατό δέκα χρόνια στη γη της καταγωγής τους. Οικειοθελώς.

17 σχόλια:

Τη 23 Μαρτίου 2008 στις 2:23 μ.μ. , Ο χρήστης Blogger Ο άλλος είπε...

Επιστρέφουν οικειοθελώς. Οι άνθρωποι μέσα στο χρόνο, θες από ιστορικό "ένστικτο" (εννοώ αυτά που κουβαλούν ως μνήμες, κουλτούρα,κοινωνικές καταβολές), θες μέσα από περίεργα παιχνίδια της ιστορίας μοιάζουν να επιστρέφουν. Όπως τα χέλια, οι ελέφαντες και τόσα άλλα ζώα
Χαίρομαι που διάβασα σε σένα την πραγματική ιστορία των Χαμιντιέ. Έτσι είναι. Έχω ακούσε πλείστες βλακείες φορτωμένες με ανακρίβειες και εθνικοβλακείες. Σαν εκείνη τη σειρά στην τηλεόραση τη Ζήνα, όπου ο Ηρακλής πολεμά στο πλάι του Οδυσσέα υπό τις διαταγές του...Κολοκοτρώνη.
Είναι άκρως εντυπωσιακό να ακούς να μιλάνε αυτοί οι άνθρωποι κρητικά στη Μέση Ανατολή.
Τουρκοκρητικοί, από τις ανταλλαγές των πληθυσμών αυτοί, υπάρχουν στα Μικρασιατικά παράλια. Μιλάνε επίσης κρητικά και μάλιστα ανναλλοίωτα.
Τώρα το "Ίντα διάβολο είμαστε" πώς να το απαντήσει κάποιος. Και αν το απαντήσει τι θα λένε οι κρητικοί που κι αυτοί αναρωτιούνται 'ιντα διάβολο είμαστε.

 
Τη 23 Μαρτίου 2008 στις 5:04 μ.μ. , Ο χρήστης Blogger vasikos metoxos είπε...

@ αλλος

Στον καιρό της εθνικής καθαρότητας το παράδειγμα των κρητικών του Χαμιντιέ είναι καθοριστικό. Έλκοντας την καταγωγή τους από τον τόπο που πρώτα μετρά την καταγωγή και μετά όσα (πολιτικά, θρησκευτικά) χωρίζουν τους ανθρώπους μπόρεσαν και κούρνιασαν. Επιστρέφουν. Ναι. Και αυτό είναι παρήγορο. Είναι η "άλλη" ματιά στις πονηρές μέρες που ζούμε.

 
Τη 23 Μαρτίου 2008 στις 9:39 μ.μ. , Ο χρήστης Blogger fpboy είπε...

Ίντα λες ρε Βασικέ !!!
Ωραία ιστορία, μακάρι οι άνθρωποι να ευτηχίσουν στην Κρήτη !
''Πατρίσα μας είναι η παιδική μας ηλικία'' !

 
Τη 23 Μαρτίου 2008 στις 10:52 μ.μ. , Ο χρήστης Blogger sergios είπε...

Καταπληκτική ιστορία! Γνώριζα για τους Τουρκοκρητικούς που "ανταλλάχτηκαν"(όπως λέμε άραγε ανταλλαγή αιχμαλώτων) το 22 αλλά για τους Σύριους κρητικούς δεν είχα ξανακούσει. Πόσοι και πόσοι λαοί δεν εκτοπίστηκαν στην ιστορία λόγω "εθνικών" συμφερόντων. Πόσοι συνεχίζουν να εκτοπίζονται σε κάποιες γωνιές του πλανήτη, μερικές πολύ πιο κοντά από ότι νομίζουμε.

 
Τη 24 Μαρτίου 2008 στις 1:24 π.μ. , Ο χρήστης Blogger squarelogic είπε...

Ωραία και αγνωστη ιστορία Βασικε!
Μια απορία...επιστρέφουν για οικονομικούς λόγους(περισσοτερη και καλυτερα πληρωμένη δουλειά) ή επειδή αισθάνονται περισσότερο κρητικοί απ'οτι Συριοι?
Οχι,οτι και το πρωτο είναι κακό...Η Αμερική δηλ.σε τι βασίστηκε?
Αλλά θέλει μια ορισμένη τέχνη για να κερδίσεις τους οικονομ.μετανάστες σου...

 
Τη 24 Μαρτίου 2008 στις 1:44 π.μ. , Ο χρήστης Blogger Λωτοφάγος είπε...

Νέες ανακατατάξεις λαμβάνουν χώρα στα Βαλκάνια εδώ και 18 χρόνια. Άλλες οικειοθελώς κι άλλες όχι. Θα ηρεμήσουν κάποτε τα πράγματα; Μάλλον όχι, αφού ήδη έχουν αρχίσει οι μετακινήσεις λόγω κλιματικών αλλαγών και οι οποίες υποθέτω ότι θα δημιουργήσουν μια άλλου είδους παγκοσμιοποίηση. Ας ευχηθούμε να μην είναι τόσο αιματηρή η γένεσή της όσο φοβόμαστε!
Άλλο ένα ωραίο κείμενο, φίλε μου.

 
Τη 24 Μαρτίου 2008 στις 3:33 μ.μ. , Ο χρήστης Blogger Βάσσια είπε...

Έχω σκοπό σε μερικές εβδομάδες που κατέβω στη Κρήτη να πάω σε διάφορα μέρη και οικήματα που αφορούν τους "μουσουλμάνους κρητικούς".
Όταν διάβασα το βιβλίο της Μάρως Δούκα "Αθώοι και φταίχτες" που μιλά για τουρκοκρητικούς και για την ιστορία, μου κίνησε αρκετά την περιέργεια.

Όπως πάντα το κείμενο διδακτικό Βασικέ.
Δεν ξέρω πόσο σκληρό είναι να μη σε αποδέχεται καμιά πατρίδα.

 
Τη 24 Μαρτίου 2008 στις 9:01 μ.μ. , Ο χρήστης Anonymous Ανώνυμος είπε...

Θα μου επιτρέψεις βασικέ να είμαι λίγο ¨αιρετικός¨ ως προς την όλη ιστορία που περιγράφεις με γλαφυρό τρόπο.
Τον ¨εθνικό μύθο¨ τον συντηρούν όλα τα έθνη για να έχουν και την ανάλογη συνέχεια…
Για τους Συροκριτικούς που εγκαταλείπουν τη Συρία και επιστρέφουν στην Κρήτη, είναι ολοφάνερο πως το κάνουν για λόγους επιβίωσης…
Δυστυχώς (ή ευτυχώς;) τα πράματα είναι πιο απλά και ο κάθε φτωχός και κατατρεγμένος είναι πρόθυμος να δεχτεί την όποια υπηκοότητα, αρκεί να του δοθούν οι ανάλογες συνθήκες διαβίωσης.
Πόσοι από τους Αλβανούς (ή και άλλους) που ζουν και εργάζονται στη χώρα μας θα αρνιόταν την πολιτογράφησή τους σε Έλληνες προκειμένου να παραμείνουν στη χώρα απολαμβάνοντας τα ίδια προνόμια με τους γηγενείς;
Από το κείμενό σου βέβαια και με προσεκτική ανάγνωση το ίδιο συμπέρασμα βγαίνει.
Ελπίζω να μην κάνω λάθος…

 
Τη 24 Μαρτίου 2008 στις 9:07 μ.μ. , Ο χρήστης Anonymous Ανώνυμος είπε...

Η κυριακάτικη αρθρογραφία του vasikos metoxos δίνει τον τόνο της. Πολύ ενδιαφέρον.

 
Τη 24 Μαρτίου 2008 στις 11:09 μ.μ. , Ο χρήστης Blogger mtryfo είπε...

καλησπέρα
κι εγώ είχα πρωτακούσει για τους τουρκοκρητικούς πριν πολλά χρόνια στο ραδιόφωνο απ τον Μίμη Ανδρουλάκη Μετά ήρθε το βιβλίο της Μάρως Δούκα και τώρα το δικό σου πόνημα με Συροκρητικούς.
Πολυ ανθρώπινη προσέγγιση!

 
Τη 24 Μαρτίου 2008 στις 11:32 μ.μ. , Ο χρήστης Anonymous Ανώνυμος είπε...

Εξαιρετικό κείμενο,προιόν αναζήτησης αλλά κυρίως διεισδυτικού βλεμματος στην "αγορά" των Χανίων που περιδιαβαίνεις... Σίγουρα η επανάκαμψη των Συρο-Κρητικών γίνεται κωρίως για οικονομικούς λόγους. ΄Ομως το καταπληκτικό είναι ότι διαλέγουν τον τόπο των προπαππούδων τους. Της ιστορίας και της ζωής παίγνια!

 
Τη 24 Μαρτίου 2008 στις 11:56 μ.μ. , Ο χρήστης Blogger αθεόφοβος είπε...

Για το Χαμιντιέ έχουν γίνει και εκπομπές στην τηλεόραση.
Για την επιστροφή δεν είχα ξανακούσει.

 
Τη 25 Μαρτίου 2008 στις 12:42 π.μ. , Ο χρήστης Blogger vasikos metoxos είπε...

@ fp boy

Η μεγαλύτερη πατρίδα είναι η καρδιά, φίλε ΦΠ.

@ sergios

Οι Συροκρητικοί επιστρέφουν στην γη των προγόνων τους. Αθόρυβα. Όπως ταιριάζει στους μύστες των μεγάλων μυστικών.

@ squarelogic

Αφετηρία ήταν αναμφίβολα η αναζήτηση καλλίτερης ζωής. Ο ερχομός των πρώτων από αυτούς στην Κρήτη πριν από είκοσι χρόνια τους έδειξε ότι μπορούσαν να τα συνδυάσουν όλα στην γη των παππούδων τους. Το γεγονός ότι δεν είναι Τούρκοι πολίτες λειτούργησε ευννοικά για την αποδοχή τους από τους ντόπιους.

@ Λωτοφάγος

Για να είμαι ειλικρινής με συγκλόνισε η διαπίστωση της επιστροφής των μουσουλμάνων Κρητικών του Χαμιντίγιε.

 
Τη 25 Μαρτίου 2008 στις 12:57 π.μ. , Ο χρήστης Blogger vasikos metoxos είπε...

@ vassia

Η Δούκα στο βιβλίο της αναφέρει μία εκδοχή για το Χαμιντιέ που δεν την έχω συναντήσει αλλού. Θα ήθελα να γνωρίζω την πηγή της. Αναφέρει ότι μεταφέρθηκαν από τον Ιμπραήμ το 1833 όταν εκστράτευσε στην Συρία.Η Κρήτη μέχρι το 1833 ήταν στην δικαιοδοσία του χεδίβη της Αιγύπτου, Μωχάμεντ Άλη, πατέρα του Ιμπραήμ.

@ Syneas

Εδώ συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο. Η αναζήτηση καλλίτερης τύχης οδήγησε τους πρώτους από αυτούς στην Κρήτη σαν οικονομικούς μετανάστες. Η διαπίστωση της δυνατότητας ήταν καθοριστική για την επιλογή της Κρήτης που τη θεωρούν πατρογονική εστία και που γνωρίζουν τη γλώσσα ως μητρική τους.

@ evangelos

Τα λόγια σου με τιμούν φίλτατε.

@ mtryfo

Νομίζω ότι θα γινόταν ένα ωραίο ντοκυμαντέρ για το θέμα.

@ oculus

Η ζωή σοκάρει φίλε μου. Η επιστροφή των Συροκρητικών αποτελεί γεγονός που συγκλονίζει. Το σπουδαιότερο είναι η αποδοχή τους από τους ντόπιους. Για τον Κρητικό η καταγωγή είναι πάνω από όλα. Κι αυτό λέει πολλά νομίζω.

@ αθεόφοβος

Αφού κατεβαίνεις στα Χανιά μπορείς να έχεις ενημέρωση από "πρώτο χέρι" αγαπητέ. Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον η ιστορία.

 
Τη 25 Μαρτίου 2008 στις 9:01 μ.μ. , Ο χρήστης Blogger Βάσσια είπε...

Υπάρχει περίπτωση να μην είναι αληθές;
Δεν αναφέρει πηγές κάπου, όντως.
Εκτός κι αν είναι από συζητήσεις και όχι από ιστορικά στοιχεία.

 
Τη 29 Μαρτίου 2008 στις 1:11 π.μ. , Ο χρήστης Blogger Βάσκες είπε...

Πολύ καλή η ιστορία Βασικέ.

Έξω οι ξένοι φώναζαν σε συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα, αρχές του εικοστού αιώνα για τους Κρητικούς.

Δεν τους θέλαμε να ενωθούνε με τους καθαρούς Έλληνες, βλέπεις.

Τώρα, τα Αλβανόπουλα στα σχολία δεν ξεχωρίσουν από τα Ελληνόπουλα.

Περίμενε λίγο...

 
Τη 4 Οκτωβρίου 2016 στις 5:41 μ.μ. , Ο χρήστης Blogger Μιχαλης Δασκαλακης είπε...

Άκουσα ο (παλιός πρόεδρος ) του Χαμιντιέ ξαναβαφτίστηκε ... για να επαληθευθεί η ρήση του τελευταίου διανοούμενου Τουρκοκρητικού του Αλή Ονάι*, που πέθανε πέρυσι σε ηλικία 97 χρονών στο Αϊβαλί .. >> Οι Χοτζάδες κ οι Παπάδες ανακάλυψαν το Παράδεισο για να συντηρούν την πελατεία τους ...!!
**Αλή Ονάι μιλούσε κι έγραφε άπταιστα Ελληνικά ..

 

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε Σχόλια ανάρτησης [Atom]

<< Αρχική σελίδα