Η Εθνική Ανταμοιβή

Η συζήτηση για την ακριβή ημερομηνία της έναρξης της Επανάστασης της Ανεξαρτησίας του 1821, καλά κρατεί αυτές τις μέρες. Μεταξύ των περιοχών που διεκδικούν τα πρωτεία της έναρξης του αγώνα είναι η Πάτρα όπου σημειώθηκε η εξέγερση υπό την ηγεσία του Φιλικού και τσαγκάρη στο επάγγελμα Παναγιώτη Καρατζά στις 21 Μαρτίου 1821.
Ο Καρατζάς - το πραγματικό του όνομα ήταν Αναστασόπουλος, ονομάστηκε Καρατζάς για την ανδρεία του - γεννήθηκε στην Πάτρα το 1776. Συγκαταλέγεται από τους ιστορικούς στους πρωτεργάτες του Αγώνα. Η συμβολή του όμως παραμένει γενικά άγνωστη.
Το 1809 μετά από μία συμπλοκή στην αγορά της πόλης κατέφυγε στην Ζάκυνθο όπου κατατάχθηκε στην Ελληνική Λεγεώνα που συντηρούσαν οι Άγγλοι. Έφθασε μέχρι τον βαθμό του ανθυπολοχαγού. Το 1812 παραιτήθηκε επιστρέφοντας στην Πάτρα και συνέχισε να ασκεί την τέχνη του τσαγκάρη.
Στις 21 Μαρτίου 1821 βγήκε στο κλαρί απαντώντας σε προληπτικό χτύπημα των Τούρκων που είχαν μυριστεί ότι οι Ρωμιοί ετοίμαζαν ξεσηκωμό, και μαζί με τους Επτανήσιους Β. Λιβαδά και Ν. Γερακάρη χτύπησαν τους Τούρκους και τους ανάγκασαν να τραβηχτούν στο κάστρο της Πάτρας. Με τους Τούρκους κλεισμένους στο κάστρο, η Πάτρα είναι η πρώτη πόλη που ελευθερώνεται στο Μωριά. Τρεις μέρες αργότερα στις 24 Μαρτίου φτάνει στην Πάτρα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός με τους Αχαιούς προεστούς και δημιουργούν το "Αχαικό Διευθυντήριο". Να γιατί είναι παραμύθι η Αγία Λαύρα και το λάβαρο. Ο δεσπότης Γερμανός ήταν στην Πάτρα στις 25 του Μάρτη. Ο τίτλος του "Παλαιών Πατρών" είναι βυζαντινός και έχει να κάνει με τον διαχωρισμό της Παλαιάς με την Νέα Πάτρα που ίδρυσαν οι βυζαντινοί, την σημερινή Υπάτη.
Με την είσοδο των προεστών στην Πάτρα ο τσαγκάρης Καρατζάς παραμερίστηκε. Έτσι όταν ο Γιουσούφ πασάς της Εύβοιας στις 3 Απριλίου επιτέθηκε στην Πάτρα μπήκε στην αχαική πρωτεύουσα σχεδόν ατουφέκιστος, διέλυσε την πολιορκία του κάστρου και κατέστρεψε την πόλη. Η Πάτρα έγινε η πρώτη πόλη που ένιωσε την εκδικητική μανία των Τούρκων για την επανάσταση.
Ο Καρατζάς όμως δεν το έβαλε κάτω. Ξεκίνησε νυχτερινές επιθέσεις στην Πάτρα, τρομοκρατώντας την φρουρά και πρωτοστάτησε στην κατάληψη της στρατηγικής θέσης της μονής του Γηροκομειού στους πρόποδες του Παναχαικού, έξω από την Πάτρα. Με την μεγάλη του τόλμη και ικανότητα κατάφερε να πατήσει το Γηροκομειό στις 2 Αυγούστου 1821 και να επιτρέψει την εγκατάσταση του στρατοπέδου των επαναστατών. Από εκεί πολιόρκησαν την Πάτρα αργότερα, οι μονάδες του Κολοκοτρώνη.
Η σημαντική αυτή επιτυχία του Καρατζά προκάλεσε τον φθόνο των άλλων οπλαρχηγών και των προκρίτων. Ιδιαίτερα η οικογένεια των οπλαρχηγών Κουμανιωταίων τον κατηγόρησαν σαν υπεύθυνο για τον θάνατο του αδελφού τους Σταμάτη στις 24 Μαρτίου στην μάχη της Πάτρας. Ο δεσπότης Γερμανός και οι πρόκριτοι δεν εμπόδισαν την διαμάχη αποβλέποντας στη διάσπαση των οπλαρχηγών και στην αποδυνάμωσή τους.
Ο Παναγιώτης Καρατζάς δολοφονήθηκε άνανδρα στις 4 Σεπτέμβρη 1821, πυροβολημένος πισώπλατα από τον Τσαλαμηδά, πρωτοπαλίκαρο του Θανάση Κουμανιώτη, σε ενέδρα που του έστησαν στο αχαικό μοναστήρι του Ομπλού. Τάφηκε εκεί και ο τάφος του υπάρχει ακόμα και σήμερα στον χώρο της μονής. Η δολοφονία του Καρατζά προκάλεσε μεγάλο ρήγμα στους επαναστάτες που έλυσαν την πολιορκία της Πάτρας. Η παλικαροσύνη του υμνήθηκε από τη λαική μούσα. Η μνήμη του έμεινε αθάνατη στα βουνά του Μωριά μέσα από το δημοτικό τραγούδι.
Η Πάτρα ουδέποτε ξαναπατήθηκε από τους Έλληνες Επαναστάτες κατά τη διάρκεια του Αγώνα. Ήταν το μοναδικό κάστρο της Πελοποννήσου που παρέμεινε στους Τούρκους μέχρι το τέλος. Παραδόθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1828 στο εκστρατευτικό σώμα των Γάλλων με αρχηγό τον στρατηγό Μαιζών σε μία επιχείρηση-περίπατο. Οι Γάλλοι υπήρξαν οι οργανωτές του στρατού του Ιμπραήμ. Ανέλαβαν, αφού συνεννοήθηκαν με τον Ιμπραήμ, να "διώξουν" τους Τουρκοαιγύπτιους από το Μωριά με μία εκστρατεία-οπερέτα, που αποτελεί μοναδικό μνημείο απάτης στα παγκόσμια στρατιωτικά χρονικά. Οι Γάλλοι ενεργούσαν ως εκπρόσωποι των Μεγάλων Ευρωπαικών Δυνάμεων που ήθελαν πάση θυσία την ανεξαρτησία των Ελλήνων, οι οποίοι απογοητευμένοι από την επικράτηση του Ιμπραήμ το είχαν ρίξει στην πειρατεία, ρημάζοντας το εμπόριο των ισχυρών Ευρωπαίων στην Μεσόγειο. Τα μόνα θύματα που είχαν οι Γάλλοι στην εκστρατεία τους στην Πελοπόννησο ήταν οι στρατιώτες που πέθαναν από την ελονοσία...
Ο Παναγιώτης Καρατζάς αποτελεί παράδειγμα γνήσιου λαικού αγωνιστή και επαναστάτη. Η ελεύθερη πατρίδα και οι Πατρινοί για να τιμήσουν τον πρωτεργάτη της Επανάστασης Παναγιώτη Καρατζά έδωσαν το όνομά του σε ένα μικρό και ασήμαντο δρόμο στη συνοικία "γύφτικα" στην Πάτρα ενώ ο ανδριάντας του Παλαιών Πατρών Γερμανού, που επέτρεψε με τη στάση του την δολοφονία του Καρατζά, κοσμεί σε περίοπτη θέση την πλατεία Υψηλών Αλωνίων στην Πάτρα, μουτζώνοντας με το δεξί υψωμένο τα Επτάνησα που τόσα πρόσφεραν στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας ενώ με το αριστερό κρατά το λάβαρο της δήθεν ευλογίας των όπλων στη Αγία Λαύρα, όπως την φαντασιώθηκε ο ιστορικός Πουκεβίλ, αδελφός του Γάλλου πρόξενου στην Πάτρα το 1821. Επίσης η κεντρικότατη οδός Μαιζώνος της πόλης όπου βρίσκεται το Δημαρχείο, η Μητρόπολη και η Βιβλιοθήκη ονομάστηκε προς τιμήν του αρχηγού του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στην Πελοπόννησο, στρατηγού Μαιζών.
Η πατρίδα ξέρει να προσφέρει απλόχερα την εθνική ανταμοιβή της σ' αυτούς που την αξίζουν...